Ομιλείτο στις σλαβικές περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Χρησιμοποιείται μόνον ως λειτουργική γλώσσα σήμερα τόσο στους Ορθόδοξους όσο και στους Καθολικούς Σλάβους.
Η Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική[1] (словѣ́ньскъ ѩзꙑ́къ, slověnĭskŭ językŭ), γνωστή και ως παλαιά βουλγαρική,[2][3][4][5][6][7] ήταν η πρώτη λογοτεχνική σλαβική γλώσσα, που βασίστηκε στην παλαιά σλαβική διάλεκτο της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, και χρησιμοποιήθηκε από τον 9ο μ.Χ. αιώνα από τους δύο Έλληνες[8] αδελφούς, Βυζαντινούς[9] ιεραποστόλους, Κύριλλο και Μεθόδιο, για την μετάφραση της Αγίας Γραφής και άλλων αρχαίων ελληνικών εκκλησιαστικών κειμένων, και για κάποια δικά τους κείμενα, για να διδάξουν τον χριστιανισμό στη Μοραβία (σημερινή Τσεχία) όταν τους κάλεσε εκεί ο ηγεμόνας τους ο Ραστισλάβ το έτος 863. Έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην ιστορία των σλαβικών γλωσσών και αποτέλεσε βάση και πρότυπο για τις μετέπειτα εκκλησιαστικές σλαβονικές παραδόσεις, όπου η Εκκλησιαστική Σλαβονική χρησιμοποιείται ως λειτουργική γλώσσα μέχρι σήμερα από κάποιες Ανατολικές Ορθόδοξες και Ελληνικές-Καθολικές Εκκλησίες των Σλαβικών λαών.
Ο Ραστισλάβος της Μοραβίας (ράστι = αυτός που μεγαλώνει) έστειλε το 862 αίτημα στον βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ προκειμένου να σταλούν ειδικοί για να μεταφράσουν τα πιο σημαντικά χριστιανικά λειτουργικά βιβλία στα σλαβικά.[10]
«Το έθνος μας είναι βαφτισμένο αλλά δεν έχουμε δασκάλους. Δεν καταλαβαίνουμε ούτε την ελληνική ούτε τη λατινική. . . . Δεν καταλαβαίνουμε τα γράμματα ούτε τη σημασία τους. Γι’ αυτό, στείλτε μας δασκάλους για να μας κάνουν γνωστά τα λόγια των Γραφών και το νόημά τους».
—Ραστισλάβος της Μοραβίας, ηγεμόνας της Μοραβίας, (862)».
↑Οι εκτενείς βίοι των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Academia.edu, 2010, Πολύδωρος Γκοράνης, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, «Η επίτευξη αυτής της διαδικασίας συντελέστηκε με τη δημιουργία της Παλαιάς Εκκλησιαστικής Σλαβονικής από τους αδερφούς Κωνσταντίνο-Κύριλλο και Μεθόδιο...»